Igartza Jauregia

Gaur egungo, Igartzako jauregia, XVI mendearen hasieran eraikitzea agindu zen, bere harresietako hondarrak eta jauregi aurrean kokatutako lorategietan begiets daitezkeen zimendatzeak mantentzen diren Erdi Aroko etxe-dorrea bereiz daiteke. Mendearen bigarren erdian XIV hiribilduen udalbatzen arteko liskarra eta Gipuzkoako eta Senide Zaharretako Anaitasunera eratzen zuten baserri-komunitateak, bere etxe-dorreak bukatu zituen. Ahaide Nagusien arteko borroken ondorioz 1420ean dorrea erabat desegin zuten. Gaur egungo eraikinean beheko solairua da zaharrena, antzinako dorrearen zati izan daitekelarik. Jauregiaz gain, Oria ibaia zeharkatzen duen izen bereko Igartzako zubia dago.

Erdi Aroan eta haranetako XVI.mendean zehar Euskadiko Atlantikoan zuraren kulturak izan zuen garrantzi handia, bere eraikuntzak eta ontziak gehienak zurean egiten ziren, maisu zurginak diseinatzen zuten eta eraikinak eraikitzen zituztenek profesionalak ziren.

Gipuzkoako kultura ondasuna izendatua dago.

Lau angeluko eraikina da, lau isurkiko estalkiduna, eta barneko patioaren inguruan egituratua;
 Patio honetara begira egurrezko galeria irtena dago. Beheko solairua, lehen solairua eta ganbara ditu.

Fatxada nagusian arku tolestu bat nagusitzen da.

Goiko solairuetako eta patioko galeriako egurrezko egitura da eraikin honetan balio handiena duen elementua eta esanguratsuena.

Egitura lignearra Euskal Herriko arkitekturaren armakuntza-arotzeriaren erreferentzia da. Solairuen eta estalduraren zamari eusten dioten pilare eta gatzarien eraikuntza da goiko solairua. Beheko solairuko karga-horma perimetralak hartzen ditu oinarri erabat.

Gipuzkoako kultura ondasuna izendatua dago.